Píosaí liom in áiteanna eile:

2012-07-22

Sínte fada agus nithe fánacha eile.

Bhí scéal san Irish Times agus Nuacht RTÉ san tseachtain seo faoin nGaeilge, scéal a chuir cantal orm arís eile. Chuaigh an scéal céanna ar luas lasrach thart ar Twitter, agus Facebook freisin is dócha. Faraor, is minic a chuireann scéalta faoin nGaeilge cantal orm. Ní hiondúil áfach gurbh iad na Gaeilgeoirí atá ag tógáil an cheist a chuireann cantal orm. Rinne sa chás seo áfach. Tá an dúrud scéalta dearfacha le reic ag Comhluadar. Níl fhios agam cé a roghnaigh iad a chuir i láthair an Nuacht RTÉ leis an gclamhsán seo, ar sa bhreis ar an donais, le leagan míchruinn den scéal.
Táimse ag seoladh téacsanna i nGaeilge (agus i nGearmáinis, a bhfuil an rud céanna fíor faoi) le blianta, agus is fíor annamh a chosain sé breis orm.
Is fíor nach bhfuil gach litir le síneadh fada ann mar chuid den tacar GSM. Ach tá gutháin, don gcuid is mó, in ann ionchódú eile a úsáid. Mura bhfuil, seolfar an teachtaireacht mar MMS, atá níos daoire, is fíor sin. Leigheas simplí - faigh fón atá in ann plé le Gaeilge. Tá Samsung ann le comhéadan Gaeilge le roinnt bliain anois. 
Tá gné eile a d'fheadadh cur le téacs a dhéanamh níos daoire. Tá srian 160 beart le SMS. I mBéarla - ar féidir é a scríobh leis an bun tacar - is ionann sin agus 160 litir. Do theangacha nach bhfuil sa bhun-tacar, beidh an srian níos ísle, nó seolfar níos mó na teachtaireacht amháin.
Ach i mo thaithí is fíor annamh is gá an teorainn seo a shárú i ghnáth cumarsáid. 
Mar sin, scéal fánach nach fiú éirithe corraithe faoi atá ann. Go háirithe i seachtain nuair a bhí fíor scéal atá riachtanach don athbheochan le plé - an Acht Gaeltachta. Monuar, ní raibh plé dá laghad anseo san meáin Bhéarla go dtí go raibh sé ró mhall, agus níor pléadh na ceisteanna - rinneadh tuairisciú ar agóid an fhreasúra. Bhrúigh an Rialtas an bille lochtach, lag seo tríd an oireachtas, ag cur srian ar phlé san reachtas. 
Tá géarchéim sa Ghaeltacht; agus má imíonn an Ghaeltacht, beidh foinse thábhachtach cultúr agus inspioráid imithe,  cuma cé mhéid "díograiseoir" Gaeilge nó cainteoir ócáideach nó teaghlaigh Gaeilge atá scaipthe thall is abhus.
Ceist do phobal uile an Stáit seo: ach ró mhinic is i dtéarmaí teip teagasc na Gaeilge sna scoileanna (ceist thábhachtach ann féin, cinnte ach gan baint díreach aige leis an nGaeltacht) nó deontais as Gaeilge a labhairt nó scéal éigin faoi chlamhsán a bhfuil cuma fánach suarach air - fearacht cás na sínte fada - a bhíonn allagar na mbodhar faoin gceist seo.
Tá scéalta dearfacha ann le reic faoin nGaeilge agus an Ghaeltacht. Meallann ceoltóirí de bhunadh na Gaeltachta, fáiscthe as an nGaeilge - leithéidí Clannad, Altan,  Enya - daoine chun na tíre seo. Fásann gnó as an nGaeltacht - leithéidí Aer Arann, abair. Tá comhluchtaí a bhíonn ag obair le TG4 - Telegael, abair -  ag easpórtáil cláir ar fud na cruinne. Tá dreamanna fearacht Daltaí na Gaeilge ag múscailt spéis sa Ghaeilge agus sa Ghaeltacht thar lear, rud a mheallann fámairí chun na tíre seo (agus gnó do leithéidí Litríocht!)
Tá an Ghaeilge dúchasach d'Éirinn. Níl sí dúchasach do gach Éireannach. Is trua sin. Ach is seod de chuid an Stáit í, agus tá gach saoránach i dteideal páirt a bheith aige inti.  Ach rogha atá ansin, ní dualgas. Tá, áfach, dualgas ar an Stáir í a chaomhnú, mar acmhainn éagsúlachta chultúir. Tá éagsúlacht cultúr chomh luachmhar céanna - don eacnamaíocht freisin - agus atá bithéagsúlacht.
Chomh fada áfach agus atá muid ag éirí corraithe faoi nithe fánacha fearacht cúpla pingin sa bhreis ar téacs, go háirithe nuair  atá sé furasta é a sheachaint, táimid ag bronnadh an talamh ard ar ar mionlach glórach  a bhfuil an ghráin acu ar an nGaeilge, agus ag teip teacht i dtír ar an mbá forleathan atá - fós - ann don nGaeilge.
Agus sin mo racht go n-uige seo.