Píosaí liom in áiteanna eile:

2013-01-06

Gleann an Smóil, nó Gleann na Smól?

Tharraing Páid m'aird ar alt san Irish Times faoi siúl i Sléibhte  Átha Cliatha. Luaigh an t-údár Lenny Antonelli an gleann úd i nDeisceart Átha Cliatha, agus é ag rá gurbh "Valley of the Thrushes" is brí leis. Ach is Gleann an Smóil atá ag logainm, gan míniú breise.

Bhí comhrá againn ar Twitter faoi, agus luaigh Lenny a fhoinse: P.W. Joyce:

The thrush. Smól or smólach [smole, smolagh] is a thrush. The best known name containing the word is Gleann-na-smol, the valley of the thrushes, the scene of a celebrated Irish poem, which is believed to be the same place as Glenasmole, a fine valley near Tallaght, Dublin, where the river Dodder rises. Near Lifford in Donegal, is a townland called Glensmoil, which represents the Irish Gleann-a-smoil, the thrush's glen.
Glensmoil ag Logainm, ach níl aon ainm Ghaeilge deimhnithe acu fós.

Tá aithris ar laoi Fiannaíochta i gcnuasach Doegen, ach is Gleann an Smóil atá luaite ansin.

D'aimsigh Páid an leathanach seo agus tagairtí ann do smól agus Bruidean Dá Derga:

One of the four Royal roads to Tara came from Da Dergas Hostel in Glenasmole, and it seems perfectly appropriate that Tara could be seen from the Hostel. Glenasmole has long been thought of as the Valley of the Thrushes, but a friend Thomas Maher, an Irish scholar, has brought us a proper translation as the 'glen of the burnt out ruins'. From this site you can also see the cairns on Tallaght and Saggart hills. We have gone to this site on a divining day and the dowsing effects over this crack are quite powerful.
Níl smól luaithe don éan i DIL, smólach amháin atá luaite:
 1 smólach
[a,f. and o,m.] m.,  IGT Decl. § 55 . f.,  § 56 . smao- lach,  Measgra D. 39.29 . thrush: truagh an ?áidh | doní in smolach,  Acall. 847 =  CF 1008 . stmolach (in `én-ogam'),  Auraic. 5695 . dordan smolcha,  K. and H. 24 . guth luin na smolche,  Ann. Inisfallen 917 . asi in smolach is lia aisdi cheileabhraidh ar bith `blackbird ',  Oss. v 50.3 . mian-ghol bhíos i nguth na s.¤,  Keat. Poems 167 . Cf.  gleann cuachach s.¤ lonach full of thrushes ,  Measgra D. 43.5  (leg.  smólchach?).

Tá smól luaite leis an ciall smál:
smál
smál smól smúal
Keywords: ember; glowing; coal; fire; glow; burnished; weapons; ashes; dross; blemish; taint; blemish; dark; eyebrow
Mar sin atá an chás. Tá ag teip orm an dán a thagraíonn Joyce dó a aimsiú, agus mar sin níl fhios agam an bhfuil bunús lena chreideamh. Ach dá mbeadh, is Gleann na Smól seachas an Smóil a bheadh ann.

Bheinn buíoch as aon nod bhreise.

Aguisín: Tá tagairtí thall is abhus feicthe agam do "Ghleann na Smól" mar an áit ar bhuail aois Oisín tar éis do filleadh ó Thír na nÓg.
 In passing through the Thrushes' Glen
A crowd of men in straits I see,
Full thrice five score and haply more
All toil full sore awaited me.
mar shampla, anseo:

Ach Gleann an Smóil atá ag an Cadhlach san leabhar "An Fhiannuidheacht"

Do ghluais Oisín leis gur shrois sé Éire; acht tásc ná tuairisc na Féinne ní raibh le fágháil i  n-aon áit. I nAlmhain álainn leathan laighean ní raibh i n-ionad bruidhne Fhinn acht fiadhaile, flíodh agus neantóg.  Ón áit sin do thug sé aghaidh ar Bheinn Éadair, agus, ag gabháil trí Ghleann an Smóil dó, do chonnaic sé sluagh mór daoine...