Píosaí liom in áiteanna eile:

2015-12-13

Bua Ealíona an Éirí Amach

Ar an 12ú Samhain i léachtlann R COBÁC thug an Dr Caoimhín Mac Giolla Léith an dara léacht san sraith comórtha 'Seacht mBua an Éirí Amach'. Is ag plé leis na hamharcealaíona a bhí sé, go sonrach leis an plé i mín ealaíon le téama an Éirí Amach.

Thosaigh sé a léargas fíor spéisiúil le maíomh Thomás Dáibhis go mbíonn ealaíontóirí na hÉireann neamartach i imeachtaí móra na staire a chíoradh ina gcuid péintéireachta, murab ionann agus ealaíontóirí na mór roinne. 

Rianaigh sé an bheagán ealaíon atá ann ag eascairt as an ngorta mór, agus tionchar na grianghrafadóireachta a tháinig chun cinn i dtreo deireadh na 19u  aoise mar chúlra dá chaint ar thionchar an éirí amach ar na healaíona an uair úd agus ina dhiaidh.

Lavery: Triail Ruairí Mhic Easmainn
Ainneoin nach sa chineál seo ealaíne atá a chuid spéise ná saineolas féin, thug sé cur síos chuimsitheach ar an méid beag atá ar fáil. Ina measc saothar le Kathleen Fox a rinne pictiúir comhaimseartha de ghabháil an chuntaois Markiewicz bunaithe ar sceitse a ghlac sí ar an láthair. Tá freisin pictiúir ag John Lavery de thriail Ruairí mhic Easmainn, atá ar iasacht fadtéarmach ag óstaí an rí ó cúirteanna Shasana a fuair le huacht é dá mbuíochas.

Bé Seán Keating a rinne cuid de íomhánna íocónacha an tréimhse, Men of the West, a rinneadh roimh an éirí amach, agus Men of the South le linn cogadh na saoirse. B'é freisin a rinne Allegory agus a  dhóchas ag trá de bharr cogadh na gcarad. Pictiúir a léiríonn go héifeachtach tús deacair an stáit nua. 
Keating Men of the West

Thug sé spléachadh freisin ar na hiarrachtaí a bhain le ealaíon a chuir ar fáil don gcomóradh a rinneadh i 1966 agus atá ar bun anois, ag tarraingt as saothar le Robert Ballagh - sna 1960í ag athshamhlú múnlaithe Eorpacha le leithéidí Delacroix, agus anois a chuir íomhá le stair spéisiúil ar fáil bunaithe ar ghrianghraf de pictiúir lonnaithe san GPO le Paget, a athdhearadh le dath agus ag tabhairt seachtar na cásca chun tosaigh ann.

Cé gurbh ar na pictiúir is mó a bhí a ard, phléigh freisin le dealbh Cú Chulainn le Sheppard atá anois sa GPO ó chuir de Valera ann sna 1930í - saothar atá níos sine ná an éirí amach!
Léacht thar a bheith spéisiúil, lán eolais a bhí ann. D'admhaigh sé go raibh mórán eile le rá faoi ealaín an phobail, bonn, stampaí agus araile nár fhéad sé plé, cé go ndearna roinnt tagairt do shaothar Jim Fitzpatrick.
Birth of the Irish Republic: William Paget
Robert Ballagh
Keating: An Allegory